رعایت برخی از نکات آموزشی می‌تواند ما را در برگزاری یک آزمون موفق کمک کند. در یک آزمون موفق فراگیران می‌توانند بهترین عملکرد خود را نشان دهند؛ همچنین استفاده از روش‌ها و تکنیک‌های مختلف می‌تواند فراگیران را به مشارکت فعال در کلاس درس ترغیب می‌کند. علاوه بر این معلم نیز می‌تواند ارزیابی دقیقی از سطح یادگیری و میزان پیشرفت فراگیران به دست آورد، لذا برگزاری یک آزمون موفق نیازمند برنامه‌ریزی دقیق و توجه به جزئیات است، همچنین در فرآیند آموزشی ارزیابی فراگیران به عنوان یکی از مهم‌ترین بخش‌های اجرایی می‌توانند در شرایط مختلف مفید باشد، بنابراین این نوشتار در پی آن است که روش‌هایی کاربردی برای برگزاری یک آزمون موفق و اجرای فرآیند ارزیابی را ارائه دهد.
لازم به ذکر است که پیش‌نیاز برگزاری یک آزمون موفق داشتن یک کلاس تعاملی در محیطی جذاب و پویا است، پس ابتدا به ذکر مواردی برای برگزاری یک کلاس تعاملی می‌پردازیم.
1. پرسش و پاسخ
از فراگیران سوال بپرسيد و آنها تشويق كنيد تا نظرات و پاسخ‌های خود را به اشتراك بگذارند، اين كار باعث می‌شود كه آنها بيشتر درگير مباحث شوند.
2. نظرسنجی و آزمون‌ها
از نظرسنجی‌ها و آزمون‌هاى كوتاه استفاده كنيد تا بازخوردى فورى از فراگیران دريافت کنید و آنها را درگير نگه داريد.
3. فعالیت‌های گروهی
فراگیران را به گروه‌هایی کوچک تقسيم كنيد و به آنها وظايف گروهى بدهید. این کار به تقویت مهارت‌های همكاري و ارتباطى آنها كمک می‌کند.
4. استفاده از تکنولوژی
از ابزارهاى ديجيتال مانند پلتفرم‌هاي آنلاین، ويدئوهاى آموزشى و اپليكيشن‌هاى تعاملى استفاده كنيد تا كلاس‌ها جذاب‌تر و پوياتر شوند.
5. بازخورد مستمر
به فراگیران بازخورد مستمر بدهيد و از آنها نيز بازخورد بگيريد تا بتوانيد روش‌هاى تدريس خود را بهبود بخشيد.
6. ایجاد محیطی دوستانه
محيط كلاس را به گونه‌اى طراحى كنيد كه فراگیران احساس راحتي كند و بتواند بدون ترس از اشتباه، مشاركت كند.
علاوه‌بر ایجاد یک کلاس تعملی با رویکردی موفق در برگزاری ارزشیابی معلم باید بتواند آزمونی استاندارد را طراحی کند، در زیر نکاتی برای طراحی آزمون‌های کلاسی مطرح شده است:
1. تنوع در سوالات
ارائه انواع مختلف سوالات مانند تستى، چند انتخابى، متنى و… در آزمون به شما كمك می‌كند تا مهارت‌هاى مختلف فراگیران را ارزيابى كنيد.
2. درجه سختی
براى به چالش كشيدن سطح مهارت‌هاى فراگیران، بهتر است سوالات از ساده به دشوار طراحى شوند.
3. تمرکز بر مهارت‌های مختلف
سوالات بايد مهارت‌هاى مختلف فراگیران را پوشش دهند.
4. استفاده از مفاهیم کلیدی
بهتر است از كلمات كليدى، مفاهيم مهم و اساسى استفاده شود، تا فراگیران مفهوم سوال را به خوبی دریابند.
5. طبقه‌بندی سوالات
براى حفظ تمركز فراگیران، بهتر است سوالات بنابر تنوع انتخابى (تستى، متنى و…) دسته‌بندی و طراحی شوند.
حال در ادامه به ذکر برخی نکات در رابطه با برگزاری یک آزمون موفق می‌پردازیم:
1. تعیین هدف آزمون
قبل از طراحی آزمون، هدف اصلی آن را مشخص کنید. مشخص کنید که می‌خواهید فراگیران را از نظر کدام یک از مهارت‌ها ارزیابی کنید. هدف مشخص به شما کمک می‌کند تا سوالات مناسبی را طراحی کنید.
2. طراحی سوالات متنوع
سوالات آزمون بايد متنوع باشند و شامل انواع مختلفى از سوالات ماند چندگزينه‌اى، تشريح، صحيح و غلط و… بشود. اين تنوع، به ارزيابى جامع‌تر از توانايی‌های فراگیران كمک می‌کند.
3. ایجاد محیط آرام و بدون استرس
سعى كنيد محيط آزمون را آرام و بدون استرس نگه داريد. استرس زیاد می‌تواند عملكرد فراگیران را تحت تأثير قرار دهد. اطمينان حاصل كنيد كه همه چيز به درستى آماده است و فراگیران احساس راحتى می‌کنند.
4. شفافسازی شرایط آزمون
قبل از شروع آزمون، شرايط و قوانين آزمون را به وضوح براى فراگیران توضيح دهيد. اين توضيحات می‌تواند شامل اعلام زمان آزمون، نحوه پاسخ‌دهى به سوالات و مواردى كه مجاز يا غيرمجاز هستند باشد.
5. ارائه بازخورد سازنده
پس از آزمون، بازخورد سازنده‌اى به فراگیران ارائه دهيد، نقاط قوت و ضعف آنها را مشخص كنيد و راه‌كارهايى براى بهبود عملكرد آنها ارائه دهيد. اين روش می‌تواند به فراگیران كمك كند تا در آزمون‌هاى بعدى عملكرد بهترى را داشته باشند.
6. استفاده از ابزارهای ارزیابی متوع
علاوه برآزمون‌هاى كتبى، ازابزارهاى ارزيابى ديگرى مانند پروژه‌ها، ارائه‌ها و فعاليت‌هاى گروهى نيز استفاده كنيد. اين ابزارها می‌توانند به ارزيابى مهارت‌های عملى و كاربردى فراگیران كمك كنند.
علاوه بر آنچه که گفته شد معلین می‌توانند از روش‌های متفاوتی برای برگزاری فرآیند ارزیابی بهره ببرند و در صرفا در یک روش محدود و محصور نباشند، این موضوع خود موجب ایجاد فضایی چالش برانگیز و جذاب برای فراگیران است و آنها را به یادگیری فعال ترغیب می‌کند.
1. ارزشيابى تشخيصى
معمولا اين نوع ارزشيابى در ابتداى دوره‌ى آموزشی به منظور مشخص شدن سطح آمادگى و دانش اوليه فراگیران، برگزار می‌شود. اين روش به معلمان كمك می‌كند تا برنامه‌هاى آموزشى خود را بر اساس نيازهاى فراگیران تنظيم كند.
2. ارزشیابی مستمر
این نوع ارزشيابى به صورت مداوم در طول دوره‌ى آموزشی انجام می‌شود. هدف از برگزاری آزمون‌های مستمر كه شامل فعاليت‌هاى كلاسى، ارائه تكاليف و آزمون‌های کلاسی است، ارائه بازخوردى مناسب به كلاس و فراگیران براى بهبود در روند يادگيرى آن‌هاست.
۳. ارزشيابى تراكمى
این نوع ارزشيابى شامل آزمون‌های نهایی و پروژه‌هاى بزرگ می‌شود. اين نوع آزمون معمولا در پایان دوره‌ی آموزشى برگزار می‌شود و هدف آن سنجش ميزان یادگیری فراگیران در كل دوره است.
4. ارزشيابى عملكردى
در اين روش ارزشيابى عملكرد عملي فراگیران در فعاليت‌هاى مختلف مورد ارزيايى قرار می‌گیرد. فعاليت‌ها می‌توانند شامل انجام پروژه‌های عملى، آزمايش‌ها، فعاليت‌هاى گروهی و… باشد.
5. ارزشيابى از طريق فناورى
بهره‌گیری از رويكرد برگزاری آزمون‌های آنلاین، استفاده از پلتفرم‌‌های آموزشى و نرم‌افزارهای تعاملى و… راه‌هاى مناسبى براى برگزاری آزمون در اين روش ارزشيابى هستند.
در کنار فرآیند آموزش و ارزیابی که توسط معلم صورت می‌پذیرد، انجام یم فرآیند دیگر می‌تواند در روند پیشبرد اهداف و بهبود عملکر فراگیران تاثیرگذار باشد و آن ارائه بازخورد مفید به فراگیران است.
۱. بازخورد فورى
بازخورد را در اسرع وقت ارائه دهيد تا فراگیران بتوانند بلافاصله از آن استفاده كند و اشتباهات خود را اصلاح كند.
۲. بازخورد توصيفى
به جاى استفاده از جملات كلى مانند خوب است، يا بيشتر تلاش كن، بازخورد توصيفى ارائه دهيد كه شامل جزئيات و نكات مشخصى براى بهبود باشد.
۳. تشویق و تحسين
علاوه‌بر اشاره به نقاط ضعف، نقاط قدرت فراگیران را نيز برجسته كنيد تا انگيزه آنها افزايش يابد.
۴. اهداف شفاف
اهداف يادگيري را به وضوح براى فراگیران مشخص كنيد تا بدانند درچه مسيرى قراردارند و چه انتظاراتى از آنها می‌رود.
۵. بازخورد همتايان
از فراگیران بخواهيد به يكديگر بازخورد دهند. اين روش می‌تواند به تقويت يادگيرى تعاملى و همكاري بين فراگیران كمك كند.
۶. بازخورد سازنده
بازخورد بايد به گونه‌اى باشد كه فراگیران را به تفكر و عمل بر اساس توضيحات شما ترغيب كند، نه اينكه فقط نمره‌اى دريافت كنند.